Instellingsdialoog: Een cadeautje!
Stel: Een mbo-instelling wil de kwaliteit van het onderwijs verbeteren. Door intensief samen te werken met het beroepenveld. Door experimenteerruimte te creëren voor onderwijs op locatie. Door nieuwe werkvormen te ontwikkelen en studenten in het bedrijf zelf te laten ruiken aan de beroepspraktijk. Maar: waar loop je tegenaan? Kunnen en willen docenten wel meebewegen? Wat betekent de combinatie van iemand uit het beroepenveld en een docent in een programmaonderdeel? De student klaagt over meer reistijd. De docent went maar moeilijk aan een ander lesprogramma. Finance & Control waarschuwt: waar betalen we dat van? De belangen en uitgangspunten van meerdere stakeholders zorgen vaak voor een ingewikkeld vraagstuk. Hoe los je dat op?
Een instellingsdialoog verkent de weg naar verbetering van het onderwijs via verschillende perspectieven, faciliteert het gesprek over een vraagstuk. In feite is het een vorm van peer review, waarbij collega’s uit het mbo-veld bij een andere instelling op bezoek komen om de mogelijkheden voor ontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijs te onderzoeken. Door als een kritische sparringpartner vragen te stellen aan alle geledingen: studenten, teamleiders, docenten, Onderwijs & Kwaliteit, HR, F&C, managament, College van Bestuur enzovoorts. Zij krijgen vragen die ze niet (meer) aan zichzelf stellen. Omdat het blinde oog zichzelf niet ziet. De instelling als geheel krijgt een waardevolle spiegel voorgehouden.
Een centraal vraagstuk van de instelling is meestal de leidraad van de instellingsdialoog. Hoe verhouden ambities, onderwijspraktijk en onderwijsvraagstukken zich tot elkaar? Welke eerstvolgende stappen zijn mogelijk ter verbetering van de kwaliteit van het onderwijs? Wat draagt bij aan eigenaarschap binnen onderwijsteams? Hoe ontstaat meer grip op het sturen van soft controls in plaats van hard controls? De dialoog geschiedt op basis van gelijkwaardigheid, een veilige omgeving en samen van alle kanten het vraagstuk belichten en bekijken. Het doel: nieuwe inzichten die leiden tot beter onderwijs.
De instellingsdialoog beoogt bij te dragen aan de kwalitatieve ontwikkeling van de onderwijsinstelling en het onderwijs als reflective learning organization. Focust en stimuleert niet zozeer de terugblik als wel de vooruitblik (gewenste ontwikkeling). De uitgangspunten benadrukken de eigen verantwoordelijkheid van onderwijsinstellingen, het stimuleren van leren en ontwikkelen, het samen bespreken van de huidige stand van zaken, het formuleren van gezamenlijke ambities en daaraan betekenis geven. Het beoogt een kwaliteitscultuur te stimuleren met meer oog en aandacht voor professioneel eigenaarschap, soft controls, reflectie, (samen) leren. Niet door te wijzen op wat niet goed is. Meer het aanreiken van nieuwe perspectieven om verder te komen dan om te oordelen over eventuele tekortkomingen. En ja, soms worden risico’s of verbeterpunten zichtbaar. Blijkt bijvoorbeeld dat innovatieve onderwijs beter geïntegreerd kan worden in het reguliere onderwijsprogramma dan aan de randen van de instelling te blijven. Het vraagstuk kan complexer blijken dan al gedacht. Maar de winst is dat je uiteindelijk gezamenlijk zult beseffen aan welke knoppen er gedraaid moet worden. En het draagvlak voor ontwikkeling in de volle breedte aanwezig is.
In het najaar verschijnen de resultaten van een NRO- onderzoek (ECBO, VU,OU) naar de instellingsdialoog in de onderwijspraktijk. Tipje van de sluier: deze zijn veelbelovend! Een instellingsdialoog is goed beschouwd een cadeautje. Leuk om te krijgen en om blij van te worden. Misschien heb je het zelf mee uitgezocht, in elk geval aan bijgedragen. Het kan verrassend zijn, positief en uitdagend. En je moet het zelf uitpakken. Niet in de kast leggen en tentoonstellen als ‘certificaat’. Boven alles is de instellingsdialoog een gebruiksartikel.
Ronald Stevens (juli 2021). Is zelfstandig consultant. Was jarenlang voorzitter van de instellingsaudits Kwaliteitsnetwerk mbo en voorzitter van de Kwaliteitsraad van het mbo (nu Validatiecommissie). Naast zijn werkzaamheden als hoofddocent Public Auditing voor het Zijlstra Center van de Vrije Universiteit, is hij voorzitter van diverse auditteams in de publieke sector en begeleidt hij publieke instellingen in hun organisatieontwikkeling, waarbij hij de principes van een dialoog toepast.
